Między nami, nauczycielami…

Nowy rok szkolny możemy uznać za szczęśliwie rozpoczęty! Wszystkie wspomnienia z wakacji zostały opowiedziane, pamiątki obejrzane, a lipcowa opalenizna zaczęła już nawet lekko blaknąć. Nie dziw zatem, że po szale podręcznikowym w księgarniach rozpoczął się sezon metodyczny – do półek hurmem ruszyli nauczyciele i pedagodzy.

Z tej okazji Oficyna Wydawnicza „Impuls” przygotowała szereg atrakcyjnych nowości, adresowanych do przyszłych i obecnych nauczycieli szkolnych i przedszkolnych. Uwagę zwraca przede wszystkim kopalnia wiedzy, za jaką niewątpliwie można uznać Metodykę edukacji polonistycznej dzieci w wieku wczesnoszkolnym Danuty Czelakowskiej, gdzie zaledwie trzysta stron wystarczyło, by zawrzeć i przekazać metodyczne i merytoryczne podstawy pracy młodego polonisty.

Z natłoku działów i wątków autorka wybrała językoznawstwo, szczegółowo opracowując proces nauki czytania i pisania, zagadnienia poświęcone przyswajaniu ortografii i interpunkcji, a także podstawy gramatycznej budowy zdań oraz zasady konstruowania wypowiedzi pisemnych: opis, list, opowiadanie etc. Z jednej strony wskazuje i omawia fizjologiczne uwarunkowania nauki np. czytania, z drugiej – proponuje zestaw konkretnych ćwiczeń dopasowany do stopnia zaawansowania dziecka. Celem dodatkowym (choć z równą starannością opracowanym) jest wzbogacanie słownictwa ucznia oraz stałe poszerzanie jego znajomości związków frazeologicznych. Całość została osadzona w kontekście edukacji wczesnoszkolnej, czemu towarzyszy wyraźnie zaznaczona klasyfikacja i formułowanie celów nauczania.

W parze z Edukacją polonistyczną doskonale idzie Rozwijanie kompetencji kluczowych uczniów w procesie edukacji wczesnoszkolnej, pióra Janiny Uszyńskiej-Jarmoc, Barbary Dudel i Małgorzaty Głoskowskiej-Sołdatow. Pomyślana z troską o przyszłych i obecnych nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej, ma za cel ukazać istot i wagę tzw. kompetencji kluczowych oraz wskazać warunki i możliwości ich rozwijania w pracy z dziećmi – służą temu kolejno trzy części, na które podzielono publikację. I tak część pierwsza, teoretyczna, analizuje źródła, konteksty oraz warunki i sposoby stymulowania rozwoju poszczególnych składników kompetencji kluczowych, za tło przyjmując współczesne teorie edukacyjne. Część drugą można by określić mianem „prawnej”, gdyż przedstawia kompetencje kluczowe tak, jak je określa Parlament Europejski, wskazujący konkretny zakres wiedzy, rodzaj postaw i zbiór umiejętności, jakimi powinno się charakteryzować dziecko w wieku wczesnoszkolnym, a które wynikają z założeń pedagogiki konstruktywizmu poznawczego i społecznego. Ostatnia – trzecia – część kładzie akcent na rolę nauczyciela oraz wagę pozytywnych relacji między nauczającym a nauczanym.
Trzecia z propozycji „Impulsu” – Nauczycielskie praktyki oceniania poza standardami autorstwa Grażyny Szyling – porusza jeden z najstarszych, a zarazem najdelikatniejszych wątków edukacji: kwestię oceniania, intrygującą zarówno z naukowego, jak i społecznego punktu widzenia, ze względu na towarzyszące jej motywacje psychologiczne, jak i skutki psychologiczne, będące skutkiem np. niewłaściwej oceny. Kontrowersję tematu dodatkowo podkreśla fakt, że proces oceniania związany jest nierozerwalnie ze stosunkiem władzy, stając się jej nieodłącznym atrybutem. Problematyczność zagadnienia otwiera szerokie pole badawcze, rodząc mnogość pytań, czasem tak nieoczywistych jak to, kiedy ocena bywa „kłopotliwa etycznie” lub jakie „dylematy praworządności” mogą się pojawić przy próbie zderzeni wymagań programowych z indywidualnymi możliwościami ucznia.
Diagnostyka pedagogiczna. Wybrane obszary badawcze i rozwiązania praktyczne Barbary Skałbani to publikacja powstała jako odpowiedź i rozstrzygnięcie sporów kompetencyjnych między pedagogami i psychologami, dotyczącymi zagadnień diagnozowania i diagnostyki dzieci i młodzieży; jak zauważa sama autorka, niejednoznaczność rozdziału ról powoduje na ogół wycofywanie się nauczycieli z obszaru diagnostyki – poprzestają jedynie na diagnostyce edukacyjnej, tymczasem – jak przekonuje Autorka, nie będąca w tej kwestii odosobniona – diagnoza jest jednym z podstawowych narzędzi, jakim operują pedagodzy. Co więcej: nauczyciel ma rzadką i nieocenioną możliwość postawienia diagnozy na podstawie obserwacji bezpośredniej, przy czym diagnozowany uczeń obserwowany jest zarówno podczas procesu uczenia się, jak i w naturalnym środowisku: rówieśniczym, rodzinnym etc. Wczesna diagnoza pedagogiczna jest kluczem do sukcesu we wczesnym wspomaganiu rozwoju dzieci zagrożonych dowolną formą niepełnosprawności, gdzie działania terapeutyczne skierowane są zarówno do samych dzieci, jak i do ich najbliższych. Podział zawartości merytorycznej, gdzie każdy rozdział zakończony jest podsumowaniem, zestawem ćwiczeń praktycznych i stosowną bibliografią sprzyja także autoedukacji i samodoskonaleniu zawodowym przyszłych i obecnych nauczycieli i pedagogów.