Odpowiada adwokat Agnieszka Malczewska-Poteralska – ekspert w zakresie prawa własności intelektualnej na rynku wydawniczym.

 

Dla tych wydawców, dla których posługiwanie się aplikacjami sztucznej inteligencji w działalności wydawniczej jest już codziennością, pytanie to może wydawać się archaiczne, a pozytywna odpowiedź na nie oczywista. Warto mieć jednak świadomość, że postawienie na kartę AI, a w szczególności generatywnej sztucznej inteligencji (GenAI), z perspektywy prawa autorskiego wiąże się nie tylko z korzyściami, ale także ryzykiem prawnym dla wydawcy.

W jakich obszarach działalności wydawcy ryzyko to jest marginalne?

Co do zasady ryzyko naruszenia praw autorskich nie występuje w przypadku korzystania z aplikacji sztucznej inteligencji jako instrumentu usprawniającego proces wydawniczy, w tym przyspieszającego etap analizy rękopisów nadesłanych przez autorów, ułatwiającego wyłonienie z nich dzieł najlepiej rokujących sukcesem wydawniczym z uwzględnieniem profilu wydawnictwa, jakości języka i stylu autora oraz preferencji czytelników. Sztuczna inteligencja może bezpiecznie wspierać wydawcę w pracach redakcyjnych obejmujących usuwanie oczywistych błędów językowych, proponowanie korekt, które ostatecznie podlegają ocenie autora w ramach autoryzacji dzieła przed jego wydaniem. Poza obszarem tradycyjnych zagrożeń z punktu widzenia prawa autorskiego jest posługiwanie się aplikacjami AI w celu analizy i optymalizacji kosztów wprowadzenia nowej publikacji na rynek, planowania sprzedaży i działań marketingowych.

W jakich przypadkach korzystanie z AI wiąże się z ryzykiem naruszenia prawa autorskiego?

Ryzyko naruszenia cudzych praw autorskich występuje w przypadku posługiwania się przez wydawcę instrumentami GenAI, czyli aplikacjami sztucznej inteligencji, których funkcją jest generowanie treści, w tym tekstów i grafiki. Ideą sztucznej inteligencji typu GenAI nie jest automatyczne powielanie w jej wytworach (output) treści, na podstawie których model sztucznej inteligencji został wytrenowany, a którymi mogą być także chronione utwory (input). Nie można jednak wyeliminować ryzyka zidentyfikowania w wytworze GenAI elementów twórczych chronionego utworu pochodzącego z bazy treningowej. Wydanie takiego wytworu w ramach własnej publikacji będzie skutkować odpowiedzialnością wydawcy za naruszenie praw autorskich do „zaszytego” w nim cudzego utworu w wyniku korzystania z niego bez wymaganego zezwolenia uprawnionego. Fenomenalne funkcjonalności aplikacji AI mogą także rodzić pokusę wykorzystywania ich przez wydawcę do dokonywania przeróbek utworów, w tym między innymi polegających na rozbudowie, kontynuacji dzieł nieukończonych przez twórców. Bez uzyskania niezbędnych zezwoleń w obszarze majątkowych i osobistych praw autorskich do utworu poddanego takim modyfikacjom wydawca naraża się na zarzut ingerencji w cudze prawa autorskie. Trzeba pamiętać, że nawet w przypadku utworów, do których autorskie prawa majątkowe wygasły ze względu na upływ siedemdziesięciu lat od śmierci ich twórców, autorskie prawa osobiste trwają nadal bez ograniczeń czasowych, a wśród nich prawo do nienaruszalności treści i formy utworu.

Kiedy korzystanie z AI eliminuje możliwość uzyskania przez wydawcę praw majątkowych do publikacji?

Rzadko kiedy publikacja wydawnicza powstała przy użyciu AI będzie „czystym” wytworem sztucznej inteligencji, na której ostateczną treść i formę nie ma wpływu wydawca lub osoba, której wydawca powierzył prace nad publikacją. Zazwyczaj AI stanowi instrument wspomagający pracę intelektualną człowieka, a nie zastępujący ją. Jeśli jednak zastąpi ją w procesie kreacji treści publikacji, to
w zakresie, w jakim publikacja będzie stanowić „czysty” wytwór GenAI, wydawca nie nabędzie do niej autorskich praw majątkowych. Wytwór niebędący dziełem człowieka nie stanowi bowiem przedmiotu tych praw i należy do domeny publicznej. Na gruncie prawa autorskiego wydawcy nie przysługuje w takim przypadku instrument prawny umożliwiający zablokowanie korzystania z niechronionej części publikacji przez konkurencyjnego wydawcę.

Kontakt do autorki: a.malczewska@bukowski-partners.pl

Zapraszamy na najbliższe szkolenie dla wydawców 27 lutego! Zapisy i program: https://www.szkolenia-forum.pl/szkolenie,2,0,32,10660,Umowy-wydawnicze-%E2%80%93-praktyczne-zagadnienia-z-uwzgl%C4%99dnieniem-nowelizacji-prawa-autorskiego-2024-i-prawnych-aspekt%C3%B3w-korzystania-ze-sztucznej-inteligencji.htm