W najbliższy weekend polską stolicą poezji będzie Stronie Śląskie. To właśnie tutaj zaplanowano trzeci i ostatni wakacyjny Port Literacki. Obecność Biura i Portu Literackiego w Stroniu Śląskim nie jest przypadkowa. To miejsce wydarzeń, które odegrały ważną rolę w historii współczesnej polskiej literatury.

Nie byłoby Fortu Legnica, a potem Portu Wrocław, gdyby nie Niemiecko-Polskie Spotkania Młodych Pisarzy realizowane na początku lat 90. w Berlinie, Moguncji oraz Stroniu Śląskim. To właśnie przy okazji tego wydarzenia poznali się założyciele Fortu Artur Burszta i Marcin Sendecki. Ważną rolę odegrał w tej historii Jacek Rybczyński, pomysłodawca Niemiecko-Polskich Spotkań Młodych Pisarzy, który wciągnął w ich organizację oraz działalność literacką Artura Bursztę. Możliwe, że gdyby nie ten gest Jacka Rybczyńskiego, nie byłoby nie tylko najbardziej znanego w ostatnich dwóch dekadach polskiego festiwalu poetyckiego, ale także wydawnictwa Biuro Literackie.

Nie mogło więc zabraknąć Stronia Śląskiego na pożegnalnej trasie Portu Literackiego, który po 20 latach kończy właśnie swoją działalność. W lipcu przy pomniku Zaślubin Polski z Morzem w Kołobrzegu wybudowano Miasteczko Literackie i stworzono Wolną Plażę Poetów. W sierpniu Port Literacki zameldował się przy pomniku Neptuna na gdańskiej starówce. Pod koniec września impreza Biura Literackiego przejmie na dwa dni starą stację PKP w Stroniu Śląskim, w której od kilku lat mieści się Centrum Edukacji, Turystyki i Kultury. Piękna miejscowość na obrzeżach Kotliny Kłodzkiej kojarzona jest teraz z licznymi stacjami narciarskimi, ale to właśnie tutaj przed laty odbywały się ważne wydarzenia kulturalne, do których nawiązywać będzie wrześniowy Port.

Już w piątek 25 września Stronie Śląskie opanują autorzy przed debiutem książkowym, uczestnicy 10. edycji konkursu Połów, który od 2005 roku “wyławia” najciekawszych młodych poetów w Polsce, skutecznie ułatwiając im literacki start. Wystarczy tylko powiedzieć, że pierwszy laureat Połowu Łukasz Jarosz zdobył niedawno Nagrodę im. Szymborskiej, a uczestnik 8. edycji Szymon Słomczyński za swój debiutancki tom trafił do finału Nagrody Nike. Blisko 40 aktualnych uczestników Połowu weźmie udział w warsztatach, które zainaugurują działalność “Onufrego”, byłej kaplicy przy ulicy Sportowej, wyremontowanej dzięki staraniom miejscowego samorządu z przeznaczeniem m.in. na wydarzenia kulturalne.

Tutaj też odbędzie się otwarty dla każdego piszącego konkurs jednego wiersza, w którym nagrodami są: weekendowy pobyt dla dwóch osób w Hotelu Leda Spa **** w Kołobrzegu oraz kosmetyki firmy Bielenda. Następny konkurs dla publiczności zaplanowany został na sobotę 26 września w samo południe. “Kolej na poezję” to literacka gra terenowa dla 5–7-osobowych zespołów, które mogą stanowić reprezentacje szkół czy uczelni, ale także grupy zaprzyjaźnionych osób. Zabawa nie wymaga specjalnej wiedzy, łączy znajomość historii miejsca wydarzeń Portu w Stroniu z twórczymi umiejętnościami literackimi. Laureaci konkursu mogą liczyć na atrakcyjne nagrody książkowe.

O godzinie 12:00 w CETiK-u rozpocznie się Port Literacki dla dzieci z udziałem Tomasza BRODY, Anny MAKOWSKIEJ-KOWALCZYK, Kazia SPONGE’A oraz Zbigniewa MACHEJA. Zaprezentowana zostanie m.in. książka “Sposoby na zaśnięcie” z wierszami współczesnych polskich poetów i rysunkami najwybitniejszych polskich ilustratorów. O 13:30 odbędzie się debata “Jak uczyć współczesnej literatury na lekcjach języka polskiego”, do udziału w której organizatorzy zapraszają wszystkich zainteresowanych nauczycieli i wykładowców. Od 15:00 Wolna Stacja Poetów i czytania uczestników tegorocznego Połowu, które zadecydują, kto ostatecznie znajdzie się w specjalnym almanachu, jaki ukaże się pod koniec tego roku.

O 16:30 rozpoczną się “Nowi barbarzyńcy i nie”. To nawiązanie do cyklu spotkań goszczącego w Stroniu Śląskim między rokiem 1997 a 1999, w ramach którego w miejscowej bibliotece odbywały się spotkania m.in. z Darkiem Foksem, Krzysztofem Jaworskim, Andrzejem Sosnowskim, Marcinem Świetlickim i Jackiem Podsiadłą. Po blisko 20 latach organizatorzy Portu Literackiego proponują zabawę z wyborem nowych autorów, którzy potencjalnie mogliby teraz stanowić podobną poetycką reprezentację. W czytaniach premierowych książek: “Nie”, “Sekstaśmy”, “Kardonia i Faber” oraz “Dwupłat” udział wezmą: Konrad GÓRA, Katarzyna FETLIŃSKA, Łukasz JAROSZ i Szymon SŁOMCZYŃSKI.

Czytania z antologii “100 wierszy polskich stosownej długości” oraz premierowych książek: “Przekreślony początek”, “Mroczny przedmiot podążania”, “Spóźniony owoc radiofonizacji” i “Zawsze” z udziałem: Ryszarda KRYNICKIEGO, Zbigniewa MACHEJA, Dariusza SOŚNICKIEGO i Marty PODGÓRNIK to literacki koniec Portu w Stroniu Śląskim zaplanowany na godzinę 18:00. Program wydarzeń uzupełniają prezentacje archiwalnych filmów z historii festiwalu oraz wystawa ukazująca zdjęcia z dwudziestolecia imprezy. A wszystko to w wyjątkowej scenerii stacji PKP, w której ponadto ulokowane zostaną festiwalowa księgarnia oraz kawiarnia.

Na absolutny finał Portu organizatorzy zachowali trzymaną przez długi czas niespodziankę. Na godzinę 19:30 zaplanowany jest koncert funkcjonującego na przełomie lat 80. i 90. strońskiego zespołu Destylator, który swój ostatni występ miał blisko 25 lat temu. Współzałożycielem zespołu oraz jego frontmanem był Artur Burszta. W takiej muzycznej roli zapewne nikt z bywalców Portu jeszcze nie widział szefa Biura Literackiego. Burszta to m.in. ojciec chrzestny takich zespołów jak Strachy na Lachy czy Őszibarack, a także muzycznych płyt Andruchowycz & Karbido i Sosnowski & Chain Smokers oraz wydawca książek Fisza, Grabaża, Kory i Lecha Janerki.

Piosenki Destylatora dobrze oddają ducha lat 80. w Polsce. Od opisu rzeczywistości (“Był kiedyś inżynierem pobliskiej fabryki/ teraz przepija każdą wypłatę” i “Zamknij okno, rozpacz nadciąga”), przez beznadziejności systemu (“Kroki po liniach. Myśli w głowie./ Nakręcony, ruchomy człowiek!”), po walkę z nim (“Nie myśl więc już teraz,/ posłuchaj rytmu rąk,/ rąk, które masz przecież/ czyste jak szkło” lub “Nie mów mi, że na ulicy tłum ustala wciąż historię./ Porzuć już te wszystkie swoje niepokoje./ Przestań tak rozpaczliwie bronić się./ Zrozum, że koniec, koniec to już”).

Organizacja Portu Literackiego w Stroniu Śląskim możliwa jest dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Partnerami Biura Literackiego są miasto i gmina Stronie Śląskie oraz Centrum Edukacji, Turystyki i Kultury. Patronat medialny nad wydarzeniem sprawuje TVP Kultura.