Opowieści o prawdziwych Cyganach

Nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka ukazała się książka Jacka Milewskiego Dym się rozwiewa. Jest to swoista fotografia. Fotografia cygańskiej codzienności opisanej zdarzeniami.

Spod paznokci wbitych w pięść popłynęła kropla krwi. Otworzyłem usta, ale nie zdążyłem nic powiedzieć. Powstrzymała mnie gwałtownym ruchem ręki. Krzyczała:
– Ja rozumiem: świat się zmienia i nic nie zrobisz, nie zatrzymasz tego! Nie tacy próbowali, wszyscy już nie żyją. Ale do czego to dojdzie? Do czego już doszło?! Myślałam, że mój świat, świat cygański, to nadal mój świat. Mój i moich! W nim mogłam się schować, jak mi było źle! I wiedziałam, że żaden cham bezwstydny nie wlezie tu z butami, jak mu nie pozwolę!
– Dziękuję – powiedziałem z przekąsem.
– Nie obrażaj mi się tu! – żachnęła się. – Ty to co innego. Ty nasz! – pogroziła mi palcem. – I twoja rodzina też – dodała po chwili zastanowienia”.

“W polskiej literaturze Romowie byli dotąd albo brudnymi żebrakami albo uwodzili śpiewem i tańcem przy ognisku. Książka Jacka Milewskiego jest bez wątpienia przełomowa, gdyż pokazuje Romów zupełnie inaczej: jako uczestników tej samej, “naszej” codzienności – przed telewizorem, ekranem komputera, w szkole i szpitalu. To opowieść o sąsiadach, a nie o obcych. A swoich sąsiadów znać wypada. Dlatego gorąco zachęcam do lektury”.

prof. Waldemar Kuligowski, antropolog kulturowy UAM w Poznaniu, eseista i autor programów telewizyjnych 

“Jacek wybrał taką formę opisu cygańskiej rzeczywistości, która w zasadzie nie ma narratora. Jest to swoista fotografia.  Fotografia cygańskiej codzienności opisana zdarzeniami. (…) Jest to książka o wszystkim, co Jacek wie o Cyganach. Ale nie do końca, dajcie spokój! Jeśli jednak ktokolwiek chciałby poznać prawdziwych Cyganów – CYGANÓW – niechaj na początek daruje sobie cyganologiczne rozprawy. Niech lepiej sięgnie po Jackowe zapisy ze świata ostatnich prawdziwych Cyganów”.

Adam Bartosz, autor książki Nie bój się Cygana, dyrektor Muzuem Okręgowego w Tarnowie z pierwszą na świecie stałą ekspozycją poświęconą Romom.