Międzynarodowa Nagroda im. Witolda Pileckiego przyznana została po raz trzeci. Laureatami są  autorzy najlepszych książek naukowych i reporterskich, które ukazały się w 2022 roku po polsku lub po angielsku i dotykają tematu polskiej konfrontacji z dwoma totalitaryzmami. Ponadto została przyznana też nagroda specjalna za książkę na temat trwającej od 2014 roku agresji Rosji na Ukrainę lub trwających od 2020 roku protestów na Białorusi i związanych z nimi represji.

Kapitule nagrody w składzie: dr Łukasz Adamski, prof. Richard Butterwick-Pawlikowski, prof. Marek Cichocki, dr Piotr Cywiński (przewodniczący), Jack Fairweather, prof. Magdalena Gawin, prof. Patrycja Grzebyk, prof. Marek Kornat, dr Wojciech Stanisławski i prof. Claudia Weber, jak również korespondent wojenny Jack Fairweather oraz Krzysztof Kosior – przedstawiciel rodziny Patrona Nagrody, prawnuk Witolda Pileckiego, wyłoniła, spośród przeszło pięćdziesięciu książek zgłoszonych przez autorów i wydawców, tegorocznych laureatów.

Kategoria I – Naukowa książka historyczna – najlepsza monografia lub synteza na temat polskiego doświadczenia konfrontacji z d woma totalitaryzmami w XX wieku. Nagradzana jest dobra dokumentacja, oryginalna interpretacja i atrakcyjny przekaz. Laureatem została Agnieszka Witkowska-Krych za książkę “Dziecko wobec Zagłady. Instytucjonalna opieka nad sierotami w getcie warszawskim” wydana przez Żydowski Instytut Historyczny.

W tej samej kategorii wyróżniono wydaną przez Cambridge University Press monografię “Survivors: Warsaw under Nazi Occupation (Studies in the Social and Cultural History of Modern Warfare)” Jadwigi Biskupskiej oraz książkę “Sowietyzacja Wołynia 1944–1956” Adama Rafała Kaczyńskiego wydaną przez IPN.

W tej kategorii nominowano:

• Jadwiga Biskupska, Survivors: Warsaw under Nazi Occupation, Cambridge University Press
• Adam Rafał Kaczyński, Sowietyzacja Wołynia 1944–1956, Instytut Pamięci Narodowej
• Artur Ossowski, Dzieci z zielonego autobusu. Z zeznań o niemieckim obozie dla polskich dzieci przy ul. Przemysłowej w Łodzi, Instytut Pamięci Narodowej
• Piotr Puchalski, Poland in a Colonial World Order. Adjustments and Aspirations 1918-1939, Routledge
• Agnieszka Witkowska-Krych, Dziecko wobec Zagłady. Instytucjonalna opieka nad sierotami w getcie warszawskim, Żydowski Instytut Historyczny

Kategoria II – Reportaż historyczny – książka, która oferuje czytelnikowi wciągającą opowieść o polskim doświadczeniu konfrontacji z dwoma totalitaryzmami w XX wieku. Oprócz klasycznych reportaży historycznych uwzględniane są w tej kategorii biografie, zbiory relacji, wspomnień lub korespondencji autorstwa świadków historii. Nagradzany jest szacunek do źródeł, dobra kompozycja i wiarygodność narracyjna. W tej kategorii nagrodę przyznano Bartłomiejowi Noszczakowi, autorowi książki “Orient zesłańców. Bliski Wschód w oczach Polaków ewakuowanych ze Związku Sowieckiego (1942–1945)” opublikowanej przez IPN.

W tej samej kategorii wyróżniono “Akwarium. Opowieść o Związku Literatów Polskich w PRL-u” Tomasza Potkaja (Wydawnictwo Czarne).

W tej kategorii nominowano:

• Rafał Łatka, Prymas Stefan Wyszyński w realiach PRL, Instytut De Republica
• Bartłomiej Noszczak, Orient zesłańców. Bliski Wschód w oczach Polaków ewakuowanych ze Związku Sowieckiego (1942–1945), Instytut Pamięci Narodowej
• Tomasz Potkaj, Akwarium. Opowieść o Związku Literatów Polskich w PRL-u, Wydawnictwo Czarne
• Wioletta Sawicka, Wilcze Dzieci. Dziecko wobec wojny jest zawsze ofiarą, niezależnie po której stronie frontu się urodziło, Prószyński Media
• Błażej Torański, Kat polskich dzieci. Opowieść o Eugenii Pol, Prószyński Media

Kategoria III – Nagroda specjalna zostanie w obecnej edycji przyznana za książkę na temat trwającej od 2014 roku agresji Rosji na Ukrainę lub trwających od 2020 roku protestów na Białorusi i związanych z nimi represji. Przy ocenie książek w tej kategorii w sposób szczególny doceniane będą szeroki horyzont refleksji, determinacja w dążeniu do prawdy oraz intuicja śledcza. Laureatem został Zbigniew Parafianowicz za “Śniadanie pachnie trupem. Ukraina na wojnie” (Wydawnictwo Mando).

W tej samej kategorii wyróżniono dwie publikacje: “Opór. Ukraińcy wobec rosyjskiej inwazji” Pawła Pieniążka (WAB) oraz “You don’t know what war is. The Diary of a Young Girl from Ukraine” Yevy Skalietskiej (Wydawnictwo Union Square).

W tej kategorii nominowano:

• Jakub Maciejewski, Wojna. Reportaż z Ukrainy, Biały Kruk
• Zbigniew Parafianowicz, Śniadanie pachnie trupem. Ukraina na wojnie, Mando
• Paweł Pieniążek, Opór. Ukraińcy wobec rosyjskiej inwazji, WAB
• Yeva Skalietska, You don’t know what war is. The Diary of a Young Girl from Ukraine, Union Square
• Serhij Żadan, Sky Above Kharkiv: Dispatches from the Ukrainian Front, Yale University Press

 

Autorzy najlepszych książek w każdej z kategorii otrzymali nagrodę w wysokości 40 tys. zł oraz okolicznościową statuetkę. Kapituła może ponadto wyróżnić w każdej z kategorii dwie książki, których autorzy otrzymają nagrodę w wysokości 15 tys. zł. Nagrody i wyróżnienia zostały wręczone podczas uroczystej gali w Warszawie.