List otwarty podpisany przez ponad sto osób ze środowiska literackiego w sprawie utworzenia instytucji kultury CENTRUM LITERATURY I JĘZYKA PLANETA LEM

 

Sz. P.

prof. Jacek Majchrowski
Prezydent Krakowa

Artur Buszek
Wiceprzewodniczący Rady Miasta Krakowa

Michał Drewnicki
Wiceprzewodniczący Rady Miasta Krakowa

dr Małgorzata Jantos
Przewodnicząca Komisji Kultury

Radni i Radne Miasta Krakowa

 

Z rozczarowaniem przyjęliśmy doniesienia z ostatniej Komisji Kultury i z sesji Rady Miasta Krakowa, na której poddano pod dyskusję utworzenie instytucji kultury Centrum Literatury i Języka Planeta Lem z docelową siedzibą w Składzie Solnym na Zabłociu. Najbardziej zasmucające jest to, że rozmawiano o tak ważnym projekcie bez udziału osób reprezentujących środowiska krytycznoliterackie, językoznawcze, wydawnicze i literackie, zaangażowane w powstanie wizji tego miejsca.

Protest aktywistów, artystów i części przedsiębiorców wynajmujących tymczasowo przestrzenie w budynku historycznego budynku Składu Solnego, wsparty głosami radnych klubu Kraków dla Mieszkańców, przewodniczącej Małgorzaty Jantos i krakowskiej posłanki Darii Gosek-Popiołek postawiły mieszkańców Krakowa i środowisko literackie Krakowa w obliczu bardzo niekomfortowego dylematu: kibicować organizacjom społecznym i sztukom wizualnym czy literaturze, czytelnictwu, kreatywności językowej?

Jest dla nas rzeczą oczywistą, że niedobór pracowni twórczych i przestrzeni spontanicznej koegzystencji środowisk twórczych w takim mieście jak Kraków stanowi poważny problem. Jesteśmy przekonani, że powinien on zostać rozwiązany w sposób systemowy, a artystki i artyści obecnie pracujący w Składzie Solnym powinni niezwłocznie, w zgodzie z wcześniejszymi obietnicami, otrzymać propozycję satysfakcjonującej alternatywy lokalowej na przykład na terenie dzielnicy Wesoła, której poszpitalne budynki wydają się być idealnie stworzone dla takich działań.

Wysłuchaliśmy zapisu nagrania sesji z dnia 8 listopada i padających tam argumentów o drogich i kosztownych inwestycjach, o innych priorytetach, jakimi musi się pilniej zająć miasto. Tymczasem mówimy o wspólnie projektowanym Centrum Literatury i Języka Planeta Lem w Składzie Solnym, którego program powstał wiele lat temu w ścisłej współpracy ze środowiskiem literackim Krakowa – świętującego w tym roku dziesięciolecie tytułu Miasta Literatury UNESCO. Funkcje „Planety Lem” zostały wypracowane przez środowisko literackie i posłużyły do stworzenia planu funkcjonalno-użytkowego miejsca, a w konsekwencji do realizacji – we współpracy z krakowskim oddziałem Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) – międzynarodowego konkursu. Planeta Lem ma być miejscem i domem dla tysięcy czytelników i czytelniczek wszystkich pokoleń, miejscem codziennej edukacji literackiej, domem dla kilkunastu odbywających się w Krakowie literackich festiwali, konferencji, spotkań, ale też dla całego programu od lat realizowanego pod szyldem Krakowa Miasta Literatury UNESCO.

Kraków jako jedyny w gronie miast kreatywnych UNESCO nie posiada jak dotąd swojej instytucji literackiej. Miasto szczycące się ośmioma wiekami historii literatury, miasto nadzwyczajnych zbiorów piśmiennictwa, miasto noblistów i wydawców nie ma swojej literackiej wizytówki. Odwiedzające Kraków liczne grupy młodzieżowe i szkolne nie znajdą nigdzie wystawy ani miejsca, gdzie mogą dotknąć fenomenu miasta pierwszych polskich drukarni i książek, najpoczytniejszych pisarzy i dramaturgów, czy poznać dorobek najważniejszych poetów: Szymborskiej, Miłosza, Zagajewskiego, ale i Conrada, Mrożka czy Lema.

Ale nie tylko o ekspozycje i muzea tu chodzi. Współczesny Kraków to wydawnicze centrum, to zagłębie talentów literackich, tłumaczy, projektantów książek – bez względu na medium, w jakim książka się uobecnia. To miasto krytyki literackiej i wymagających aktywnych czytelników. To wreszcie miasto, w którym literatura wchodzi w kontakt z ważnymi rozwojowymi branżami powiązanymi: rynkiem książki, projektantami, grami video, filmem, technologiami cyfrowymi itp. W mieście o takich bezcennych potencjałach potrzebujemy miejsca, które obejmie opieką przyszłość literatury naszego miasta.

Dlatego jako patrona powstającego centrum wybraliśmy Stanisława Lema – najchętniej przekładanego polskiego pisarza wszech czasów, geniusza, który przewidział dalekosiężne konsekwencje rozwoju technologii. Miejsce, któremu patronował będzie Lem, ma się stać przystanią dla kolejnych pokoleń twórców skupionych w rozmaitych kręgach intelektualnych i towarzyskich, o nierzadko rozbieżnych wizjach świata i wyznawanych wartościach. Barwne i niezatrzymane na sędziwych mistrzach, młode ciałem i duchem życie literackie tego miasta jest już teraz ważnym osiągnięciem, a naszym obowiązkiem jest je wzmacniać i rozwijać. Dlatego też Centrum Literatury i Języka Planeta Lem ma nadać kierunek i wysyłać istotne impulsy, a dla mieszkańców naszego miasta być nową otwartą przestrzenią kultury, którą współtworzą.

Zarzucenie kontynuacji projektu Centrum Literatury i Języka Planeta Lem, aby za wszelką cenę utrzymać kolektyw dotychczasowych najemców w obecnym miejscu, oznacza zatracenie dorobku ostatniej dekady. Oznacza też zaprzepaszczenie wizji, której zaufaliśmy, którą wspieraliśmy przez lata, co do której zapewnienia uzyskiwaliśmy z poziomu Rady Miasta i Władz Krakowa. Poświęcenie tego projektu w imię populistycznych argumentów nie mających oparcia w rzeczywistości, to najgorszy możliwy scenariusz, tym więcej, że oznacza także niemożność skorzystania ze sporego finansowania unijnego.

Apelujemy do Prezydenta Miasta Krakowa, który wielokrotnie prezentował Centrum Radzie Honorowej Miasta Literatury, który poprowadził miasto do tytułu Miasta Literatury, o wywiązanie się ze złożonych obietnic. Podobnie oczekujemy tego od Radnych, którzy ten pomysł wspierali ważnymi decyzjami strategicznymi. Apelujemy także do Przewodniczącej Komisji Kultury, aby zaniechała podważania sensowności tego zamierzenia, wbrew analizom i strategicznym założeniom polityki kulturalnej miasta. Apelujemy do Pani, jako przedstawicielki szeroko rozumianej humanistyki, i z poczucia odpowiedzialności za środowisko literackie miasta.

Apelujemy do Państwa o szacunek dla środowisk twórczych, o poszanowanie umów społecznych i dotąd wydatkowanych na ten cel środków publicznych. Apelujemy także o znalezienie jak najszybszego rozwiązania. Namawiamy miasto do jak najszybszego zaproponowania artystom ze Składu Solnego nowego, godnego miejsca w zasobie budynków komunalnych albo w dzielnicy Wesoła, którą – jak wiadomo – mieszkańcy wskazali jednoznacznie jako obszar przeznaczony do rozwoju sektora kreatywnego i dla aktywności organizacji społecznych – tak, aby nie zaprzepaścić szansy na pozyskanie funduszy dla budowy ważnego dla nas miejsca, Planety Lem.

 

Lista sygnatariuszy listu:

Barbara Balmas, Główna Księgarnia Naukowa w Krakowie
Marcin Baniak, Wydawnictwo Literackie
Marcin Baran, poeta
Wojciech Bonowicz, poeta i pisarz
Wojciech Brzoska, poeta
Jan Burnatowski, redaktor naczelny Czasu Literatury
Michał Cetnarowski, pisarz i redaktor
Marta Eloy Cichocka, poetka, literaturoznawczyni
Marcin Oskar Czarnik, pisarz
Krzysztof Czyżewski, Ośrodek Pogranicze
Jacek Dehnel, pisarz, tłumacz
Magdalena Dębowska, Karakter
Przemek Dębowski, Karakter
Łukasz Dębski, Fundacja Burza Mózgów
Jacek Drągiewicz, Księgarnia Nowa
Tomasz Fiałkowski, redaktor i krytyk
Łukasz Marek Fiema, Przewodniczący Rady Nadzorczej Polskiej Fundacji Fantastyki Naukowej
Aleksander Franaszek, pisarz
Maja Gańczarczyk, tłumaczka
Agnieszka Gajewska, literaturoznawczyni, biografka Stanisława Lema
Grzegorz Gauden, Rada Honorowa KMLU
Soren Gauger, pisarz i tłumacz
Barbara Gawryluk, pisarka, tłumaczka, członkini Kapituły Nagrody imienia Ferdynanda Wspaniałego
Weronika Gogola, pisarka i tłumaczka
Mateusz Górniak, pisarz
Gaja Grzegorzewska, pisarka i scenarzystka
Milena Gumienny, Księgarnia de Revolutionbus
Marcin Hamkało, dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Opowiadania, kurator programowy Gdańsk Miasto Literatury
Justyna Hankus, pisarka
Magda Heydel, Centrum Badań Przekładoznawczych przy Wydziale Polonistyki UJ
Jerzy Illg, SIW ZNAK
Inga Iwasiów, pisarka, profesorka literaturoznawstwa, USZ
Weronika Janeczko, KONTENT
Igor Jarek, pisarz
Jerzy Jarniewicz, poeta, pisarz, tłumacz
Pio Kaliński, wydawca
Wojciech Kopeć, KONTENT
Jolanta Korkuć, redaktor naczelna Wydawnictwa Literackiego
Patryk Kosenda, poeta
Rafał Kosik, pisarz
Paweł Kowalewski, Woblink
Kinga Kowalska, Festiwal Literatury dla Dzieci
Dorota Kozicka, Wydział Polonistyki UJ
Zofia Król, Dwutygodnik.com
Katarzyna Kubisiowska, dziennikarka
Artur Kurkiewicz, Prezes Stowarzyszenia Antykwariuszy i Bukinistów Krakowskich
Paweł Kusiak, poeta
Agata Kwaśnicka-Janowicz, Fundacja na rzecz Muzeum Języka Polskiego
Tomasz Kwiecień, tłumacz
Ewa Lipska, poetka
Rafał Lisowski, Prezes Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury
Elżbieta Łapczyńska, pisarka
Bronisław Maj, poeta
Tomasz Z. Majkowski, kierownik Ośrodka Badań Groznawczych przy Wydziale Polonistyki UJ
Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej
Artur Mandaliński, Dyrektor Biblioteki Śląskiej
Ewa Mańkowska-Grin, Wydawnictwo EMG
Anna Marchewka, krytyczka
Piotr Marecki, Wydawnictwo Ha!art
Dawid Mateusz, poeta
Aleksandra Młynarczyk-Gemza, pisarka
Nadia Moroz-Olshanska, Kawiarnio-księgarnia NIĆ, Fundacja Aktywna Integracja, Fundacja Widowisk Masowych
Agnieszka Myśliwy, Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury
Andrzej Nowakowski, prezes TAiWPN Universitas
Joanna Olech, krytyczka, członkini Kapituły Nagrody imienia Ferdynanda Wspaniałego
Łukasz Orbitowski, pisarz
Wojciech Ornat, Austeria
Mateusz Pakuła, pisarz i reżyser
Patrycja Pałka, Fundacja na rzecz Muzeum Języka Polskiego
Mateusz Parkasiewicz, pisarz
Edward Pasewicz, pisarz i poeta
Tomasz Pindel, tłumacz
Anna Piotrowska, Dyrektorka Biura Polskiego PEN Clubu
Renata Przybylska, Fundacja na rzecz Muzeum Języka Polskiego
Agata Puwalska, poetka
Olga Rembielińska, poetka
Michał Rusinek, prezes Fundacji im. Wisławy Szymborskiej
Bartosz Sadulski, pisarz
Barbara Sadurska, pisarka
Zuzanna Sala, KONTENT
Magda Salik, pisarka i dziennikarka
Katarzyna Sarek, tłumaczka
Katarzyna Sienkiewicz-Kosik, Powergraph
Alan Skóra, poeta
Agnieszka Staniszewska-Mól, dyrektorka Biblioteki Kraków
Przemysław Suchanecki, poeta
Marta Syrwid, krytyczka pisarka
Małgorzata Szczurek, Karakter
Monika Sznajderman, Wydawnictwo Czarne
Wit Szostak, pisarz
Magdalena Świerczek-Gryboś, Prezes Zarządu Polskiej Fundacji Fantastyki Naukowej
Piotr Tarczyński, pisarz, tłumacz
Tomasz Trzaskalik,
Artur Wabik,
Marcin Wilk, autor książek, publicysta
Radosław Wiśniewski, poeta
Barbara Woźniak, pisarka
Jurij Zawadski, poeta i tłumacz
Wojciech Zemek, sekretarz Stanisława Lema
Aleksandra Zielińska, pisarka
Mateusz Żaboklicki, poeta
Jacek Żebrowski, Wydawnictwo papierwdole
Jakub Żulczyk, pisarz i scenarzysta

 

 

za miastoliteratury.pl