SACRUM – MIT – HISTORIA
seria Biblioteka Myśli Współczesnej

W serii popularnie nazywanej „Plus Minus Nieskończoność” oddajemy do rąk polskiego czytelnika wznowienie esejów Eliadego – religioznawcy, który wkracza – wnosząc zasadniczy wkład – na tereny zarezerwowane przez m.in. antropologię i literaturoznawstwo.

 

Z wstępu Marcina Czerwińskiego:

Czy intelektualną modę na Eliadego można uznać za wyraz lub zapowiedź jego głębszego wpływu na życiowe orientacje współczesnych ludzi? Niewątpliwie mamy tu do czynienia z jakąś prawdziwą potrzebą. Wątek sacrum przewija się dziś w ogólności w refleksjach nad życiem i jego sensem. Oznacza on poszukiwanie oparcia w czymś większym od nas (żeby sparafrazować pewien tytuł Alberta Moravii), w czymś pozadyskusyjnym, w czymś, co nie byłoby przy tym kolejnym konformizmem społecznym.

(…)

O naszej dobie powiedziano już, że z całej religijności – jako powszechnie odczuwana rzeczywistość – pozostała jej tylko etyka. Jest to ostatnia prawdziwie uniwersalna nić, która łączy człowieka współczesnego z transcendencją (…).  Zobowiązanie moralne jest tym, co nieredukowalne i nieuzasadnialne. (…) Hańba i klęska, które spotkały w naszym stuleciu różne „inżynierie społeczne” (…) sprawiły, że przeżywanie zobowiązania moralnego nabrało mocy ogólnej, objęło wszystkich bliźnich, nabyło czystości imperatywu kategorycznego. Innym rysem bardzo współczesnym jest to, że intuicja etyczna obywa się bez wsporników symbolicznych. Jeśli objawia się tu sacrum, to w samotności sumienia. To oddala nas od wzorów, które przechowuje pamięć historyczna.

 

Dla naszego wyboru osią problemową jest stosunek archaicznego świata kulturalnego do zmienności, do historii. Część pierwsza książki zawiera fragmenty, w których definiuje się takie pojęcia, jak symbol, archetyp, mit. Część druga wyboru skupia rozważania nad przestrzenią sakralną i sakralnym czasem. Wreszcie część trzecia i ostatnia wyboru przedstawia zagadnienia wynikające ze zderzenia świata mitycznego z realną historią. Eliade pyta: jak ludzie znosili wojny, katastrofy organizacji społecznej, posuchy?

 

W antropologii współczesności Eliadego sacrum odgrywa podstawową rolę. Owa antropologia stanowi próbę rekonstrukcji archaicznych form kultury. Wobec europejskiej kultury współczesnej Eliade uprawia wyłącznie „teorię negatywną”. Cywilizacja współczesna jest zdesakralizowana we wszystkich swoich ideologiach i instytucjach. Sam Eliade spodziewał się zwrotu w kulturze, widząc ją raczej jako perspektywę narodzin nowej religijności niż renesans którejś z religii zinstytucjonalizowanych.

 

Mircea Eliade

SACRUM – MIT – HISTORIA

wybór esejów
wybór i wstęp: Marcin Czerwiński
przełożyła Anna Tatarkiwicz

seria Biblioteka Myśli Współczesnej

Państwowy Instytut Wydawniczy
280 stron, oprawa miękka
Cena 34,90 zł
Książka dostępna również jako e-book
Tytuł dostępny w księgarni internetowej www.piw.pl oraz w dobrych księgarniach.